تامس هیل گرین (۷ آوریل ۱۸۳۶ - ۲۶ مارش ۱۸۸۲) فیلسوف انگلیسی، اصلاح‌گرای سیاسی و عضو نهضت ایدآلیست بریتانیا بود. همچون اغلب ایدآلیست های بریتانیایی، گرین تحت تاثیر تاریخ‌گرایی هگل بود. او یکی از اندیشمندانی است که فلسفه سوسیال لیبرالیسم از افکار او سرچشمه می‌گیرد.
محتویات
۱ زندگی
۲ اندیشه‌ها
۲.۱ اخلاق
۲.۲ فلسفه سودمند گرایی و خیر عمومی
۲.۳ نظریه دولت و اصل اراده مردمی
۲.۴ شعور انسان
۲.۵ آزادی
۲.۶ حقوق
۲.۷ اقتدار سیاسی
۳ آثار
۳.۱ فهرست آثار آنلاین
۴ منابع
۵ پیوند به بیرون
۶ بیشتر بخوانید
۷ جستارهای وابسته
زندگی
توماس هیل گرین «Thomas Hill Green» در سال ۱۸۳۶ در یورکشایر انگلستان به دنیا آمد. او در خانواده‌ای روحانی و تحت تعالیم پدرش که کشیش بود، بزرگ شد. بعد از گذران چهارده سال در زادگاه خود، به راگبی رفت و پس از آنکه شش سال در آنجا زندگی کرد، در آکسفورد ماندگار شد. بعد از اتمام تحصیلات، به عنوان استاد فلسفه در دانشگاه آکسفورد شروع به تدریس نمود. تدریس در دانشگاه آکسفورد حوزه های مختلفی چون تاریخ، اخلاق، منطق، متافیزیک، تعلیم و تربیت و تاریخ فلسفه را شامل می شد. این شاخه های علوم باعث آگاهی و افزایش شناخت وی از ابعاد مختلف علوم می شد.
با اینکه تدریس در دانشگاه، بخش زیادی از وقت او را به خود اختصاص می داد، اما گرین به جای گوشه نشینی متداول زندگی دانشگاهی، در فعالیت های اجتماعی نیز شرکت داشت، لذا عضو شورای شهر آکسفورد شد و به کمیته حکومتی آموزش دوره متوسطه نیز پیوست و در جهت بهبود مسائل آموزشی مربوط به مقاطع پایین تحصیلی نیز کوشش فراوانی کرد. او به عنوان یکی از اعضای فعال شورای شهر در تشکیل مدرسه شهری آکسفورد و نظارت برقهوه خانه های شهر نیز نقش داشت و در جهت آبادانی و افزایش کیفیت کاربری های شهری فعالیت های مختلفی نمود.
گرین در کنار اینکه به عنوان استاد در دانشگاه فعالیت می کرد و تلاش می نمود کارکردهای شهری را بهبود بخشد، فعالیت اجتماعی و سیاسی خود را بالا برد و در جهت تغییر تفکر لیبرالیستی قرن نوزدهم انگلستان تلاش زیادی نمود. دوره کار سیاسی وی در حزب لیبرال و در عرصه سیاسی کشور، موجب آشنایی و دوستی‌اش با جان برایت، طرفدار بزرگ لیبرالیسم گردید و از رویکردهای لیبرالی وی تاثیر زیادی پذیرفت.همچنین وی در جهت اصلاح‌گری اجتماعی و کوشش های آموزشی نیز فعالیت های متعددی داشت.
در سال ۱۸۸۱ و در زمینه فعالیت‌هایش در حزب لیبرال بود که گرین اظهارات مهمش را درباره فلسفه سیاسی لیبرال در سخنرانی «در باب قانونگذاری لیبرال و آزادی قرارداد» مطرح کرد.[۱] در همین دوره بود که او سخنرانی‌های متعددی درباره مذهب، شناخت‌شناسی، اخلاق، و فلسفه سیاسی ارائه کرد.
فعالیت های چندجانبه او در تکوین اندیشه‌ها و عقاید او نقش اساسی را بازی می کرد. حضور فعال و شرکت او در مسائل اجتماعی، سیاسی و فرهنگی موجب شد تا وی شناخت جامع و آگاهی عمیقی نسبت به مسائل روز جامعه به دست‌آورد و همین شناخت در بسیاری موارد باعث موفقیت وی شد. سرانجام گرین در سال ۱۸۸۲ در نتیجه مسمومیت خود، در سن ۴۶ سالگی درگذشت. [۲]
اندیشه‌ها
از مجموعه مقاله‌های
لیبرالیسم
پایه‌گذاری[نمایش]
ایده‌ها[نمایش]
انواع[نمایش]
افراد[نمایش]
گوناگونی منطقه‌ای[نمایش]
لیبرالیسم مذهبی[نمایش]
سازمان‌ها[نمایش]
ن
ب
و
گرین یک ایده‌آلیست لیبرال بود که فلسفه را به عنوان تنها راهنمای زندگی بشر معرفی می نمود.
اخلاق
وی دیدگاه سود گروی در فلسفه اخلاق را به دیده تردید و استهزاء می نگریست. و جهت مقابله با این تفکر به استدلال و استنتاج نیز متوسل گشت. گرین معتقد بود که این تفکر که خوبی را معادل لذت بدانیم، از خطاهای عمده رویکرد منفعت طلبی می باشد. به زعم وی نباید خوبی با لذت یکی دانسته شود. لذت گروی یک ریشه روانشناختی دارد که نبایستی همردیف خوبی در نظر گرفته شود.
وی در رد دیدگاه سود گرایانه چنین استدلال می نماید که موضوع متعلق هر میل و شوقی، لذت است. خوبی نیز چیزی است که میل را ارضا می نماید. ولی وجه تمایز خوبی و لذت این است که میل و شوق در لذت، کوتاه مدت و گذراست. ولی در خوبی، میل و شوق، پایدار و دائمی است. به زعم گرین خوبی نمی‌تواند حالت احساسی باشد که از مجموعه ای از لذایذ گردهم آمده باشد. مجموعه لذات خود یک لذت به شمار می آید ونه خوبی اخلاقی. خوبی اخلاقی، امری است که فاعل اخلاقی خود را ارضاء می نماید.
به باور گرین عمل اخلاقی را بایستی در اراده آزاد و نیک که صرفاً متعلق به خیر همگانی و سعادت عمومی است جستجو نمود.وی در این باره در کتاب مدخلی بر فلسفه بیان می دارد: "انسان خود را از رهگذر نهادها و آداب و رسوم رشد می دهد. نهادها و آداب و رسومی که رفاه همگانی را به رفاه فردی گره می زند". وی در باب انگیزش انسان به خیر و نوعدوستی اذعان می نماید که: "از غرایز اصیل حیوانی او ریشه گرفته و از رهگذر حضور در ضمیر خودآگاه، علایقی از نوع علاقه فرد به فرد را در انسان ها بر می انگیزاند". بنابراین در رویکرد گرین خیرخواهی و دیگرخواهی از نشانه ها و شاخص های اعمال نیک و خوب می باشد. البته بودن در اجتماع و زندگی اجتماعی از پیش فرض های ضروری تحقق اخلاق در زندگی است.[۳]
فلسفه سودمند گرایی و خیر عمومی
به طور طبیعی، گرین از روسو و هگل تاثیر پذیرفت و با بنتام و میل مخالفت ورزید. او سودمند گرایی بنتام را یک آیین سیاسی بی‌حاصل معرفی می کند و آموزه های بنتام را در باب اصلاحات و آزادی نامتناسب با اوضاع جامعه می داند، از این رو تا زمانی که بنیاد و اصول تازه‌ای برای لیبرالیسم بیان نگردد، هیچ پیشرفت اساسی‌ای در فهم سیاست ممکن نیست. این بنیاد، پیدایی رویکردهای «جمع‌گرایانه» را فراهم ساخت که خواهان دخالت دولت در اندیشه‌ها و مسائل مربوط به خیر عمومی بود. از آنجایی که گرین از این دیدگاه حمایت نمود و رابطه متقابل میان فرد و جامعه را مورد تاکید قرار داد، بدین ترتیب اندیشه های وی بر تفکر سیاسی انگلستان، به زیان لیبرالیسم بنتامی غالب شد.
هدف گرین سازماندهی دوباره فرد با آن دسته از ارزش های اجتماعی بود که بنتام در فلسفه خود از آن غافل مانده بود. گرین تصویری ایده‌آلیستی به مکتب لیبرالیسم داد و اعتقاد داشت که انسان خاستگاه همه ارزش های معنوی است و باید در کلیت خود مورد بررسی قرار گیرد. وی مانند برخی فیلسوفان چون افلاطون، روسو و هگل، نگرشی ارگانیکی نسبت به مسائل حاکم بر حیات آدمی داشت و انسان را در عرصه اجتماعی و به عنوان موجودی اجتماعی مطالعه می کرد. او حوزه تازه‌ای از آزادی مختلط با اقتدار سیاسی را برای فرد بیان ساخت.
نظریه دولت و اصل اراده مردمی
گرین در نظریه دولت، از چهار منبع بهره برد: یونان، فرانسه، آلمان و انگلستان. اولین منبعی که وی از آن الهام گرفته بود، نظریات افلاطون و ارسطو بود، یعنی انسان را موجودی اجتماعی، سیاسی و عقلانی و دولت را نهادی اخلاقی و قانون را تبلور عقل محض می دانست، در چنین شرایطی عدالت به معنای آن است که هر فرد در جایگاه خود وظیفه‌اش را انجام دهد. دومین منبعی که بر رویکردهای گرین تاثیر نهاد، نظریات ژان ژاک روسو بود که در عین تایید اندیشه های یونان باستان، احساس را برتر از عقل دانسته و پایه اقتدار سیاسی را در اصل اراده مردمی معرفی می کرد.سومین منبع که عقاید گرین را تحت تاثیر قرار می داد، نظریات ایده‌آلیست های آلمان بود که فلسفه سیاسی آنان بر اصل عقل گرایی و فراطبیعت تکیه داشت. به طور کلی نظریه گرین در باب دولت، در بردارنده قواعدی بود که در این منابع بیان شده بود. اما او در عین استفاده از این منابع، نظریات اندیشمندان این مکاتب را مورد تقلید قرار نداد. نظریه دولت وی پایه های اقتدار سیاسی را در آگاهی انسان جستجو می کرد. اراده انسان ریشه دولت می باشد و دولت نباید خودکامه و غیرمردمی باشد، بلکه باید بر خواست و اراده مردم تکیه کند. او مسئله دولت را به مفاهیمی چون شعور آدمی، آزادی، حقوق و اقتدار سیاسی ربط می دهد.
شعور انسان
از دید وی، شعور اولین خصلتی است که انسان را از دیگر موجودات متمایز می سازد. انسان بخشی از طبیعت است و نمی‌تواند به طور کلی تحت تاثیر قوانین طبیعت قرار گیرد. او با شعور خود می تواند مسائل و حوادث را تشخیص و تحلیل نماید. انسان در عین برخورداری از مجموعه صفات مادی و طبیعت گرایانه، از صفات معنوی برخوردار است، خیر راستین انسان در تحقق عنصر الهی او نقش دارد. با این نظر گرین، آشکارا با نظریه اخلاق اپیکوری، لذت گرایی «Hidonism» و سودمند گرایی مخالفت نمود.
آزادی
گرین در نظریه آزادی خود اندیشه های روسو و هگل را مدنظر داشت. او شرط اصلی رشد شعور آدمی را آزادی قلمداد می کرد. او برای آزادی دو ویژگی بیان می ساخت: اول اینکه بر آزادی مثبت تاکید داشت و دوم آنکه جبری است، آزادی مثبت فقط در همراهی و اطاعت از دولت محقق می گردد. آزادی به ماهیت هدفی که فرد برای خود انتخاب می کند، بستگی دارد، آزادی به معنای رها شدن قدرت انسان برای پیشبرد خیر اجتماع و جستجوی کمال و پیشرفت می باشد.[۴]
حقوق
گرین نیز حقوق طبیعی را از سه جهت غیرقابل قبول می‌دانست؛ این نظریه تصور می‌کرد که افراد حقوقی را به جامعه می‌آورند که از جامعه منشاء نگرفته است، مدعی بود که این حقوق را می‌توان علیه جامعه به کار برد و این که حقوق فردی را از وظایف افراد در قبال جامعه خود جدا می‌کرد.[۵]
نظریه حقوق گرین با اصل آزادی در ارتباط می باشد، انسان در روابط خود جویای خیر است، خیر خود، دیگران و جامعه را می خواهد، زمانی که انسان خیر خود و دیگر افراد را می شناسد، نظامی حقوقی در جامعه ایجاد می گردد. نگرش وی به حقوق، کمال مطلوبی است که جامعه‌ای را بر پایه خیرخواهی سازمان داده و این حقوق به اخلاق وابسته است. گرین به شناسایی اخلاقی اجتماع اعتقاد داشت. حقوق مورد نظر وی به اخلاق بیشتر از قانون وابسته است.[۶]
اقتدار سیاسی
گرین به ضرورت اقتدار سیاسی یا وجود دولت در جامعه اعتقاد داشت. شعور انسان وابسته به آزادی است و حقوق را خلق می کند، اقتدار سیاسی برای حفظ حقوق لازم می باشد. او ریشه دولت را نه در زور بلکه در اراده انسانی قرار داد، بنابراین حاکمیت سیاسی در اراده عمومی نهفته است، منظور او از اراده عمومی، آگاهی مشترک بر خیر عمومی بود. با این تعریف گرین، نظریه قرارداد اجتماعی را نفی می کند و تمایل انسان به خیر عمومی را مبنای تشکیل حکومت قرار می دهد. او حکومت را نه در اصل زور و نه در تاییدات آسمانی جستجو می کند، بلکه بر اساس آگاهی مردم و شعور شهروندان تحلیل و تشریح می نماید.[۷]
آثار
نوشته‌ها و آثار گرین در تغییر روند لیبرالیسم نقش زیادی داشت. از آثار گرین، می توان به مقدمات اخلاق، اصول تکلیف سیاسی، قانونگذاری لیبرالی و آزادی قرارداد اشاره نمود. فلسفه سیاسی گرین از کتاب «مقدمات اخلاق» آغاز شد، این اثر بعد از مرگ وی در سال ۱۸۸۳ انتشار یافت. «سخنرانیها درباره اصول تکلیف سیاسی» که در درس های دانشگاهی‌اش بیان شده بود، در سال ۱۸۸۲ منتشر گشت و کتاب «قانونگذاری لیبرالی و آزادی قرارداد نیز در سال ۱۸۸۰ به چاپ رسید. با نگاهی به این آثار می توان دریافت که فیلسوفان یونان باستان، افلاطون و ارسطو تاثیر عمیقی بر افکار و اندیشه های گرین داشته‌اند، در میان فیلسوفان معاصر نیز روسو، کانت، هگل و بنجامین جاویت، عقاید سیاسی وی را تحت تاثیر قرار داده‌اند.
نوشته‌ها و کتب گرین نمایانگر ترکیب خاصی از فراطبیعت، اخلاق و سیاست می باشد که با نظم و یکپارچگی خاصی در کنار هم بیان شده است. او در نظام فکری خویش، به ماهیت واقعیت و اخلاق می پردازد و از این رهیافت، انسان را موجودی اخلاقیمی داند. دولت هم عبارت است از تعداد زیادی از این انسانها و خداوند وجودی است که هر چیز و هر کس از او معنا می گیرد. همچنین آثار و نوشته های گرین، روند لیبرالیسم را در انگلستان تغییر داد و این مسئله‌ای است که بسیاری از نویسندگان و منتقدان به آن اشاره کرده‌اند. گرین از سنت لیبرالی قرن نوزدهم بازبینی ایده‌آلیستی به عمل آورد و شکل تازه‌ای که اصول ایده‌آلیستی را در برداشت، ارائه داد.