بریتانیا[۱] یا پادشاهی متحد بریتانیا با نام رسمی پادشاهی متحد بریتانیای کبیر و ایرلند شمالی (به انگلیسی: United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland و به اختصار: UK) کشوری است واقع در اروپای غربی و به پایتختی شهر لندن. این کشور از چهار بخش تشکیل شده‌است: سه بخش آن کشورهای باستانی انگلستان و اسکاتلند و ولز هستند که روی‌هم بریتانیای کبیر را تشکیل می‌دهند. بخش چهارم ایرلند شمالی است که در جزیره ایرلند قرار دارد. پادشاهی متحد توسط اقیانوس اطلس از غرب و شمال، دریای شمال در شرق، کانال مانش در جنوب و دریای ایرلند در غرب احاطه شده است.
بریتانیا توسط حکومت سلطنت مشروطه مبتنی بر نظام پارلمانی به مرکزیت شهر لندن اداره می‌شود. این سرزمین از چهار کشور: انگلستان، اسکاتلند، ولز و ایرلند شمالی تشکیل شده. سه کشور اخیر دارای دولت‌های محلی هستند که با حدود اختیارات مختلف در چهار پایتخت به نام‌های ادینبرو، کاردیف و بلفاست اداره می‌شوند. هر چند جزایر گرنزی، جرزی و من تحت حمایت پادشاهی متحد هستند ولی جزو آن به شمار نمی‌روند. پادشاهی متحد دارای چهارده سرزمین آن سوی دریا است. این سرزمین‌ها بقایای امپراتوری بریتانیا هستند. این امپراتوری که بزرگترین امپراتوری تاریخ به شمار می‌رود در اوج خود در سده‌های ۱۹ و ۲۰ تقریباً یک چهارم زمین‌های کره زمین را شامل می‌شد. تأثیر فرهنگ بریتانیایی را می‌توان در زبان، فرهنگ و نظام‌های حقوقی مستعمرات سابق این امپراتوری مشاهده کرد.
پادشاهی متحد کشوری توسعه‌یافته است و دارای ششمین اقتصاد بزرگ دنیا بر اساس تولید ناخالص داخلی و هشتمین اقتصاد دنیا بر پایهٔ برابری قدرت خرید است. این پادشاهی نخستین کشور صنعتی دنیا است و در طول سده ۱۹ و اوایل سده ۲۰ قدرتی پیشرو در سطح بین‌الملل به شمار می‌رفت. این کشور هنوز هم در عرصه‌های اقتصادی، فرهنگی، نظامی، علمی و سیاسی دارای قدرت گسترده بین‌المللی است و جزو معدود اعضای ثابت دارای حق وتو در شورای امنیت سازمان ملل متحد از زمان پیدایش آن در سال ۱۹۴۶ است. این کشور یکی از قدرت‌های شناخته‌شده‌ی دارای جنگ‌افزار اتمی در جهان است و از لحاظ هزینه‌های نظامی رتبهٔ چهارم جهان را دارد.
بریتانیا عضو اتحادیه اروپا و پیش از آن عضو جامعه اقتصادی اروپا از زمان پیدایش آن در سال ۱۹۷۳ بوده است. همچنین بریتانیا، عضو اتحادیه کشورهای همسود، شورای اروپا، جی۷، گروه هشت، گروه ۲۰، سازمان همکاری اقتصادی و توسعه و سازمان تجارت جهانی نیز می‌باشد.
در بسیاری از منابع ایرانی، کل کشور بریتانیا سهواً انگلستان یا به طور خلاصه انگلیس خوانده شده‌است. در منابع رسمی باید از عبارت‌های «پادشاهی متحد»، «پادشاهی متحد بریتانیای کبیر و ایرلند شمالی»، «بریتانیای کبیر» یا «بریتانیا» استفاده کرد.[۲] در این متن و متون رسمی دیگر، عبارت انگلیس یا انگلستان فقط به انگلیس در نیمه جنوبی بریتانیا اشاره خواهد داشت.
محتویات
۱ مقام سلطنت
۲ نظام حقوقی
۳ واحد پول
۴ تاریخچهٔ تقسیم پوند به واحدهای کوچکتر
۵ تاریخ
۶ جغرافیا
۷ مراقبت‌های بهداشتی
۸ روابط خارجی
۹ شهرهای بزرگ
۱۰ پرچم بریتانیای کبیر
۱۱ گروه کشورهای همسود
۱۱.۱ بازیهای المپیک کشورهای همسود
۱۱.۲ رانندگی در کشورهای همسود
۱۱.۳ آمار کشورهای همسود
۱۲ دین و مذهب
۱۳ لهجه در فرهنگ بریتانیا
۱۴ جستارهای وابسته
۱۵ پانویس
۱۶ پیوند به بیرون
مقام سلطنت
در بریتانیا، مقام سلطنت جنبه تشریفاتی و نمادین دارد و اگرچه بسیاری از نهادهای حکومتی به نام پادشاه یا ملکه این کشور فعالیت می‌کنند، اما او عملاً دارای اختیارات اجرایی و در نتیجه، مسئولیت سیاسی نیست و تصمیمات حکومتی، حتی در مورد بسیاری از موضوع‌های مربوط به خاندان سلطنتی و نهاد سلطنت، به نام پادشاه یا ملکه اما توسط دولت، پارلمان و دیگر نهادها گرفته و اجرا می‌شوند.[۳]
هم‌اکنون الیزابت دوم رئیس دولت در بریتانیا و پانزده کشور دیگری است که وی بر آنها سلطنت می‌کند.[۴]
نظام حقوقی
بریتانیا نظام حقوقی واحدی ندارد بلکه دارای ۳ نظام حقوقی مجزا است. نظام حقوقی انگلستان محدود به انگلستان و ولز است. نظام حقوقی ایرلند شمالی که محدود به ایرلند شمالی است، و نظام حقوقی اسکاتلند که در اسکاتلند اجرا می‌شود. نظام حقوقی انگلستان و ایرلند هر دو بر اساس اصول کامن لا تنظیم شده‌اند. کامن لا به طور خلاصه به این معنی است که حقوق توسط قضات دادگاه‌ها با در نظر گرفتن قوانین، سابقه قضایی و عقل سلیم ساخته می‌شود. نظام حقوقی اسکاتلند هم ترکیبی از کامن لا و نظام حقوق مدون است. قانون اتحاد ۱۷۰۷ بین پادشاهی‌های اسکاتلند و انگلستان که منجر به تشکیل پادشاهی متحد بریتانیای کبیر شد، استقلال نظام قضایی اسکاتلند از بقیه بریتانیا را تضمین می‌کند.
واحد پول
واحد پول بریتانیا پوند استرلینگ (Pound Sterling) است که با نماد £ شناخته می‌شود. پول مسکوک در تمامی بریتانیای کبیر یکی است و توسط بانک مرکزی بریتانیا (Bank of England) تولید و توزیع می‌شود. اما بانکهای اسکاتلند و ایرلند شمالی مجاز هستند اسکناس‌های خود را چاپ و توزیع کنند. تمامی این اسکناس‌ها علی‌رغم تفاوت ظاهری «پوند استرلینگ» هستند و از نظر ارزش برابرند (هرچند که در بازارهای غیررسمی ارز ایرلند با قیمتهای متفاوت عرضه می‌شوند[نیازمند منبع]).
تاریخچهٔ تقسیم پوند به واحدهای کوچکتر
اکنون پوند به یکصد پنی تقسیم می‌شود اما تا سال ۱۹۷۰ پوند تقسیمات گوناگونی داشت. یک پوند برابر با ۲۰ شیلینگ بود. هر ۲ شیلینگ واحد دیگری به نام فلورین را تشکیل می‌داد. بنا براین هر ۱۰ فلورین یک پوند می‌شد. هر شیلینگ برابر با ۱۲ پنی بود در نتیجه یک پوند ۲۴۰ پنی می‌شد. تقسیمات واحد پول بریتانیا به این موارد محدود نبود. هر پنج شیلینگ مساوی با یک کرون بود و هر پوند به ۴ کرون تقسیم می‌شد. بین سالهای ۱۹۶۷ تا ۱۹۷۰ این تقسیمات پیچیده حذف شدند و پوند بریتانیا به صورت ساده برابر با یکصد پنی شد.
تاریخ
نوشتار اصلی: تاریخ بریتانیا
براساس برخی منابع نام بریتانیا برگرفته از نام قدیم این ناحیه در زمان بریتانیای روم به همراه شمایلی انسان‌دیسی شده در ظاهر یک بانو از الهه‌ای فنیقیه‌ای می‌باشد.[۵][۶]
جغرافیا
سکوی حفاری شرکت بی‌پی در دریای شمال
بریتانیا در سواحل شمال غربی اروپا واقع شده‌است و توسط دریای شمال از شبه جزیره اسکاندیناوی و هلند، و توسط کانال مانش از فرانسه جدا می‌گردد. این کشور از دو جزیره اصلی تشکیل شده است؛ جزیره اصلی و بزرگتر «بریتانیای کبیر» نامیده می‌شود و شامل اسکاتلند، ولز و انگلستان (انگلند) است. جزیرهٔ دیگر «ایرلند» است که توسط دریای ایرلند از بریتانیای کبیر جدا می‌شود و شامل ایرلند شمالی (در شمال) و جمهوری ایرلند (در جنوب) می‌باشد. جمهوری ایرلند (ایرلند جنوبی) یک کشور مستقل و عضوی از اتحادیه اروپا است و بخشی از کشور بریتانیا محسوب نمی‌شود.
آب و هوای بریتانیا، مرطوب و معتدل بوده، و میانگین دما در تابستان بین ۱۷ تا ۱۳ درجه و در زمستان بین ۷ تا ۵ درجه سانتی گراد متغیر است. میزان بارندگی سالانه در نوسان بوده، و در اطراف «منطقه دریاچه» (Lake District) بالاترین میزان را دارد.
قواعد نامگذاری جزایر بریتانیا
۷۶ درصد زمین‌های بریتانیا زیر کشت هستند، و اگرچه عده کمی از جمعیت این کشور به کشاورزی مشغول هستند، اما تولیدات آنها، علاوه بر تأمین نیازهای داخلی، به خارج نیز صادر می‌شوند. محصولات مهم کشاورزی بریتانیا عبارت‌اند از: گندم – جو – سیب زمینی – گوجه فرنگی – نیشکر و سبزیجات. این کشور دارای چراگاههای دائمی زیادی است که در آنها گوسفند، گاو، خوک و طیور پرورش می‌یابد. در اقتصاد بریتانیا، صیادی و جنگلداری جایگاه ویژه‌ای دارد. ذخایر معدنی آن شامل: زغال سنگ که در صنعت تولید برق بکار می‌رود؛ نفت و گاز طبیعی که در مراکز صنعتی، تجاری و مسکونی به مصرف می‌رسند، و منیزیم، فسفات – مس و آنتیموان است. صادرات این کشور که شامل: گوشت – لبنیات – کالاهای الکترونیکی - ماشین آلات صنعتی - اتومبیل - کشتی – قطعات و موتور هواپیما - غلات – تنباکو و نفت می‌باشد. بریتانیا از خدمات یک شبکه حمل و نقل بسیار گسترده بهره‌مند است.
مراقبت‌های بهداشتی
لوگوی سازمان ملی تامین بهداشت و درمان
در بریتانیا به تدریج و با تاسیس سازمان ملی تامین بهداشت و درمان (۱۹۴۸) در دوره دولت کارگری نایرون بوین گسترش خدمات رایگان پزشکی و بهداشتی آغاز شد، بودجه سازمان مزبور که از محل مالیات مستقیم شهروندان بریتانیایی تامین می‌شود در طی پنج دهه گذشته همواره سنگین‌ترین بخش بودجه را به خود اختصاص داده‌است، سازمان ملی تامین بهداشت و درمان که هم اکنون در بریتانیا به عنوان یک میراث ملی محسوب می‌گردد منتقدانی نیز دارد آنان معتقدند این سازمان در قرن ۲۱ پاسخگوی احتیاجات و انتظارات مردم نیست و تامین هزینه‌های آن خارج از توانایی مالی دولت قرار دارد.[۷]
روابط خارجی
پادشاهی متحد بریتانیای کبیر و ایرلند شمالی یکی از پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد، و از اعضای اتحادیه اروپا، گروه ۸ کشور صنعتی (G۸)، گروه ۲۰، سازمان جهانی تجارت و پیمان دفاعی آتلانتیک شمالی (ناتو) است.
شهرهای بزرگ
نمایی از مراکز تجاری کاناری وارف در شهر لندن که بزرگترین شهر بریتانیا و یکی از مراکز تجاری اروپا است.
نمایی از مرکز شهر منچستر در شب.
نمایی از منطقه فینیستون در شهر گلاسگو.
تقسیمات کشوری در پادشاهی متحد بریتانیای کبیر و ایرلند شمالی دارای مراکز زیر هستند:
لندن: مرکز انگلستان (انگلند) و هم‌زمان پایتخت کل کشور پادشاهی متحد
ادینبرا (ادینبورگ): مرکز اسکاتلند
کاردیف: مرکز ولز
بلفاست: مرکز ایرلند شمالی
شهر لندن پایتخت و پرجمعیت‌ترین شهر پادشاهی متحد است. جدول زیر ده شهر پرجمهیت پادشاهی متحد را به همراه «جمعیت شهر» و «جمعیت شهر+حومه» نشان می‌دهد:
رتبه شهر جمعیت
در محدوده شهری
جمعیت
با احتساب حومه رتبه منطقه
۱ لندن[۸] ۷٬۱۷۲٬۰۹۱ ۸٬۵۰۵٬۰۰۰ ۱ انگلستان
۲ بیرمنگهام[۸] ۹۷۰٬۸۹۲ ۲٬۲۸۴٬۰۹۳ ۲ انگلستان
۳ گلاسگو[۹] ۶۲۹٬۵۰۱ ۱٬۱۶۸٬۲۷۰ ۵ اسکاتلند
۴ لیورپول[۸] ۴۶۹٬۰۱۷ ۸۱۶٬۲۱۶ ۶ انگلستان
۵ لیدز[۸] ۴۴۳٬۲۴۷ ۱٬۴۴۹٬۴۶۵ ۴ انگلستان
۶ شفیلد[۸] ۴۳۹٬۸۶۶ ۶۴۰٬۷۲۰ ۷ انگلستان
۷ ادینبرا[۹] ۴۳۰٬۰۸۲ -- ۹ اسکاتلند
۸ بریستول[۸] ۴۲۰٬۵۵۶ ۵۵۱٬۰۶۶ ۸ انگلستان
۹ منچستر[۸] ۳۹۴٬۲۶۹ ۲٬۲۴۴٬۹۳۱ ۳ انگلستان
۱۰ لِستِر[۸] ۳۳۰٬۵۷۴ -- ۱۰ انگلستان
پرچم بریتانیای کبیر
پرچم پادشاهی انگلستان
پرچم پادشاهی اسکاتلند
پادشاهی بریتانیا
پرچم سنت پتریک (ایرلند شمالی)
پادشاهی متحد بریتانیای کبیر و ایرلند شمالی
نوشتار اصلی: پرچم بریتانیا
کشور پادشاهی متحد در سال ۱۷۰۷ میلادی در پی اتحاد پادشاهی انگلستان (شامل انگلستان و ولز) در جنوب و پادشاهی اسکاتلند در شمال بریتانیا به وجود آمد. پرچم مشهور بریتانیا از ترکیب پرچمهای این دو پادشاهی و ایرلند شمالی ایجاد شده‌است: پرچم سنت اندروز (اسکاتلند) دارای زمینه آبی با ضربدر سفید، و پرچم سنت جرج (انگلستان) دارای زمینه سفید و صلیب سرخ. پرچم سنت پتریک که دارای زمینه سفید با ضربدر سرخ است بعداً به عنوان نماد ایرلند شمالی به پرچم اتحاد افزوده شد. این پرچم «پرچم اتحاد» نام دارد که به زبان انگلیسی Union Jack و Union Flag نامیده می‌شود.
نقش پرچم بریتانیا در طول ۳۰۰ سال گذشته در پرچمهای کشورهای بسیاری از جمله هند، استرالیا، زلاندنو، قبرس، آمریکا، فلسطین، کنیا، نیجریه، سیلان، جامائیکا، کانادا و سنگاپور وجود داشته‌است. در سال ۱۹۹۹ پس از بازپس دادن هنگ کنگ به جمهوری خلق چین، نقش پرچم بریتانیا از پرچم هنگ کنگ حذف شد.
امروزه چهار کشور استرالیا، زلاندنو، فیجی و تووالو کماکان نقش پرچم بریتانیا را در پرچم ملی خود حفظ کرده‌اند. این نقش همچنان در پرچم برخی از استان‌های کانادا (بریتیش کلمبیا، مانیتوبا و آنتاریو) و پرچم ایالت هاوایی در ایالات متحده آمریکا حضور دارد.
گروه کشورهای همسود
نوشتار اصلی: اتحادیه کشورهای همسود
بریتانیا در راس اتحادیه کشورهای همسود (مشترک‌المنافع) قرار دارد. ارگان کشورهای مشترک‌المنافع شامل ۵۳ کشور مستقل است که همه آنها به جز موزامبیک و کامرون قبلاً مستعمره امپراتوری بریتانیا بوده‌اند. چهارچوب همکاری کشورهای این ارگان بر اساس اعلامیه سنگاپور مصوب سال ۱۹۷۱ حول توسعه ارزشهای مشترک مانند حقوق بشر، حکومت قانون، آزادی‌های فردی، مساوات، دموکراسی، تجارت آزاد، صلح جهانی و همکاری‌های چندجانبه‌است.
درحال حاضر ملکه الیزابت دوم نماد همبستگی میان تمامی ۵۳ عضو ارگان کشورهای همسود است. عضویت در این ارگان به عنوان اتحاد سیاسی تلقی نمی‌شود و پذیرش ملکه الیزابت دوم به عنوان نماد ارگان به معنای پیروی سیاسی کشورهای عضو از بریتانیا نیست.
در عین حال، بالاترین مقام تشریفاتی دربار بریتانیا (ملکه الیزابت دوم) عنوان «ریاست کشور» را در ۱۶ عضو کشورهای همسود دارا است. این کشورها به اصطلاح «قلمرو همسود بریتانیا» خوانده می‌شوند. مقام ریاست کشور مقامی تشریفاتی است و در عمل کارهای روزمره کشورهای قلمرو از طریق دولت انتخابی به ریاست نخست وزیر انجام می‌شود. این کشورها شامل استرالیا، زلاندنو، پاپوآ گینه نو، جزایر سلیمان، تووالو (اقیانوسیه)، کانادا (آمریکای شمالی)، بلیز (آمریکای جنوبی)، و آنتیگوا و باربودا، باهاما، باربادوس، گرنادا، جامایکا، سنت کیتز و نویس، سنت لوسیا، سنت وینسنت و گرنادین (هند غربی و جزایر کارائیب) هستند.
بازیهای المپیک کشورهای همسود
هر چهار سال یکبار بازیهای کشورهای همسود در یکی از شهرهای اعضا بر‌گزار می‌شود. این رویداد چندورزشی بزرگترین رویداد ورزشی بعد از المپیک و بازیهای آسیایی است. ایده برگزاری این بازیها در سال ۱۸۹۱ مطرح شد، در سال ۱۹۱۱ به بهانه تاج‌گذاری «جرج پنجم بریتانیا» پادشاه بریتانیا بین تیمهای استرالیا، آفریقای جنوبی، کانادا و بریتانیا انجام گرفت، و از سال ۱۹۳۰ به همه اعضای کشورهای همسود تعمیم یافت.
در دهه اخیر شهرهای کوالالامپور در مالزی (۱۹۹۸)، منچستر در بریتانیا (۲۰۰۲)، و ملبورن در استرالیا (۲۰۰۶) میزبان این بازیها بوده‌اند. میزبان بازیهای سال ۲۰۱۰ و ۲۰۱۴ به ترتیب شهرهای دهلی نو در هند و گلاسگو در بریتانیا خواهند بود.
رانندگی در کشورهای همسود
در تمامی کشورهای همسود (به استثنای کانادا) رانندگی مانند بریتانیا از سمت چپ جاده انجام می‌شود و اتومبیل‌ها معمولاً فرمان راست هستند.
آمار کشورهای همسود
۵۳ عضو ارگان کشورهای همسود (مشترک‌المنافع) روی هم ۱٬۹ میلیارد نفر جمعیت دارند که تقریباً معادل ۳۰٪ جمعیت کره زمین است. تولید ناخالص ملی این گروه معادل ۷٬۸ ترلیون دلار معادل ۱۶ درصد اقتصاد جهانی است. مساحت کل کشورهای همسود ۳۱٬۵ میلیون کیلومتر مربع معادل یک سوم خشکی‌های زمین است. پهناورترین کشورهای عضو ارگان همسود کانادا (۹٬۸ میلیون کیلومتر مربع)، استرالیا (۷٬۷ میلیون کیلومتر مربع) و هند (۳٬۱ میلیون کیلومتر مربع) هستند.
دین و مذهب
امروزه حداقل دو میلیون مسلمان در بریتانیا زندگی می‌کنند.[۱۰]
لهجه در فرهنگ بریتانیا
در نقاط مختلف کشور بریتانیا، مردم به لهجه‌های گوناگون تکلم می‌کنند و هر ناحیه لهجه خاص خود را دارد. در بریتانیا نسبت به کشورهای انگلیسی‌زبان دیگر مانند ایالات متحده آمریکا، تنوع لهجه بیشتر است و مردم بریتانیا قادرند لهجه‌های مختلف را بهتر تشخیص دهند. لهجه و گویش یک شهروند علاوه بر زادگاه او، می‌تواند نشانگر طبقه اجتماعی او نیز محسوب شود. در برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی سراسری بریتانیا، لهجه‌ای که مورد استفاده قرار می‌گیرد، لهجه مردم طبقه متوسط و تحصیلکرده جنوب بریتانیا است. در گذشته هنگامی که مردم در برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی بی‌بی‌سی شرکت می‌کردند، با این لهجه صحبت می‌کردند که به انگلیسی بی‌بی‌سی معروف بود اما امروزه لهجه‌های مناطق مختلف بریتانیا نیز شنیده می‌شود. به دلیل کاربرد زیاد لهجه رسمی لندن و جنوب انگلستان —که Estuary English نیز نامیده می‌شود[۱۱] — سخن گفتن با این گویش در غرب و مرکز انگلند نیز متداول شده است.