نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران؛ بزرگترین نیرو در بین نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران است. فرماندهی این نیرو به عهده امیر سرتیپ احمدرضا پوردستان است.
محتویات
۱ تاریخچه تشکیل نیروی زمینی در ایران
۲ نیروی زمینی ارتش در دوران معاصر
۳ نیروهای انسانی نیروی زمینی ارتش
۴ فرماندهی
۵ جستارهای وابسته
۶ پانویس
۷ پیوند به بیرون
تاریخچه تشکیل نیروی زمینی در ایران
تشکیل نیروی زمینی در ایران را می‌توان از لحاظ تاریخی با پیدایش مادها در ایران همزمان دانست. در این دوران نیروی زمینی متشکل از دو گروه پیاده‌نظام و سواره نظام بوده‌اند. بعدها با تشکیل حکومت هخامنشیان این نیروها تحت فرماندهی یک نفر درآمده و رسته‌های پیاده، سواره، ارابه‌سواران، مهندسان، نفت اندازان، کارگزاران و گارد جاویدان شکل گرفت.
اشکانیان اما اهمیت بیشتری برای رسته سواران قائل بودند. در دوره ساسانیان پادگان‌های همیشگی ایجاد شد و هزینه نگهداری نیروها و مزد سربازان از سوی حکومت مرکری پرداخت می‌گردید.
پس از حمله مسلمانان به ایران و فروپاشی حکومت ساسانیان، امیران عرب، نیروهایی از ایرانیان را در زیر فرمان خود داشتند و پس از مدتی همین نیروها علم استقلال برافراشتند و در گوشه و کنار ایران حکومت‌هایی تشکیل دادند که دارای ارتش مخصوص خود بود.
با روی کار آمدن صفویان، ارتش دارای سازمانی متشکل و هماهنگ‌تر شد و نیروی زمینی ارتش به چهار دسته: ۱-سواران ۲-پیادگان ۳-توپچیلر(توپخانه) ۴-نسقچیلر(راهدار و راهبان سپاهیان) تقسیم گشت.
با کشته شدن نادرشاه، آرامش و مرکزیت خاصی که او پدید آورده بود، به یکباره از میان رفت و آشفتگی و بی سرو سامانی در ارتش تا نخستین دهه سیزدهم هجری و آغاز فرمانروایی آقا محمد خان قاجار ادامه یافت.
در دوره قاجاریه با همت و تلاش امیر کبیر و سپس عباس میرزا، سازمان ارتش ایران مجدداً به صورت منسجم و هماهنگی در آمد و ارتش ایران به ده تومان تقسیم شد که هر تومان متشکل از چهار تا یازده فوج و فرمانده هر فوج یک سرتیپ بود. بعد از شکست ایران از روسیه و تشکیل دیویزیون قزاق در ایران، به طور کلی نیروی زمینی ارتش را بخش‌های زیر تشکیل می‌دادند: ۱- قشون جنوب ایران ۲-دیویزیون قزاق ۳-بریگاد مرکزی ۴-نظام ایالات و ولایات ۵-قوای داوطلب شرقی ۶-ژاندارمری ۷-امنیه و قوای مشابه ۸-پلیس منظم ۹-پلیس ایالات و ولایات.[۱]
نیروی زمینی ارتش در دوران معاصر
در دوره حکومت رضا پهلوی ایران به پنج حوزه نظامی بزرگ تقسیم شد که باید آن را مبدأ تشکیل نیروی زمینی ارتش به صورت اصولی و تقریباً به شکل امروزی آن دانست. این پنج حوزه شامل لشکر مرکز، لشکر شمال غرب، لشکر شرق یا خراسان، لشکر جنوب و لشکر غرب می‌شد.
سپس طی سال‌های ۱۳۱۴ تا ۱۳۲۰، تحولات اساسی دیگری در سازمان نیروی زمینی ارتش به وجود آمد و این سازمان شامل پنج لشکر، ۴ تیپ مستقل، ۲ واحد توپخانه ۱۰۵ بلند و ضد هوایی شد. در سال ۱۳۱۴ شمسی، درجات نظامی نیز تعیین و اعلام گردید.
در این زمان، مدارس مختلف نظامی مانند مدرسه دیویزیون (برای دیویزیون قزاق)، مدرسه نظام مشیرالدوله (برای بریگاد مرکزی)، مدارس افسیه و سوزافسیه (برای ژاندارمری و کلاس‌های بیطاری) که قبلاً در زمان قاجاریه تشکیل شده بودند، در هم آمیخته شدند و برای اولین بار مؤسسه‌ای به نام مدارس نظام کل قشون ایجاد گردید، در ادامه، این مدارس به سه مدرسه جداگانه: ۱- مدرسه ابتدایی نظام، ۲- مدرسه متوسطه نظام و ۳- مدرسه عالی نظام تبدیل شدند، که نام این سه مدرسه نیز در سال ۱۳۱۴ به ترتیب به دبستان نظام، دبیرستان نظام و دانشکده افسری تغییر یافت.[۲]
نیروهای انسانی نیروی زمینی ارتش
سربازان و یا درجه‌داران و افسران وظیفه بعد از طی دوره آموزشی بسته به رشته تحصیلی و یا تخصصشان تقسیم‌بندی و به یگان‌های مختلف نیرو معرفی می‌شوند. سربازانی که مدرکشان مورد نیاز ارتش است به طور مستقیم به یگان‌های مورد نیاز فرستاده می‌شوند و دیگر سربازان به دوره کد یا دوره‌ای که در آن به طور تخصصی با یکی از رسته‌ها آشنا شوند؛ که مراکز بسیاری دارد از جمله مرکز آموزش بهداری (مرابهی)، مرکز آموزش پیاده شیراز(مرا پیاده)، مرکز آموزش زرهی شیراز، مرکز آموزش تکاوری لشگرک، مرکز آموزش توپخانه اصفهان(مرا تو) ، [مرکز آموزش توپخانه شهرضا](گروه ۲۲ تو)،دانشکده پدافند هوایی شاهین شهر، مرکز آموزش مخابرات (مرامخ)، مرکز آموزش پشتیبانی (مراپش) و مرکز آموزش عقیدتی سیاسی به طور کلی تقسیم بندی وظیفه‌ها در این مراکز به تفکیک رشته تحصیلی در دوره کارشناسی و کاردانی (کارشناسی ارشد دوره کد ندارد) می‌باشد.
فرماندهی
نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران به اختصار نزاجا گفته می‌شود و فرماندهی آن به عهده امیر سرتیپ احمدرضا پوردستان می‌باشد و ستاد فرماندهی آن نیز در منطقه لویزان طهران (چهار راه مینی سیتی) واقع بوده که محدوده وسیعی را شامل می‌شود. این نیرو به علت گستره فعالیت‌ها و دامنه عملکرد در کل کشور گسترش داشته و لذا یکی از بزرگترین سازمانهای ملی تلقی می‌گردد بر این اساس این مجموعه بزرگ با معاونت‌های مختلف و در حوزه‌های گوناگون مدیریت می‌شود از جمله مهمترین این معاونت‌ها علاوه بر معاونت‌های سازمانی معاونت تحقیقات و پژوهش‌های نظری می‌باشد که در حال حاضر به عنوان دیدبان راهبردی این نیرو فعالیت‌های آن را در مسیر مورد نیاز هدایت می‌نماید این معاونت که تحت عنوان مرکز مطالعات به کار مشغول می‌باشد با ارتباط تنگاتنگ با جهاد خودکفایی در حوزه تحقیقات صنعتی فرایند تبدیل ایده به محصول را دراین نیرو بر عهدهشدارند. سایر معاونت‌ها بر اساس ساختار وظایف محوله را بر عهده داشته و به شکوفایی و رشد آن کمک می‌نمایند.