جعفر شریفامامی (زاده ۱۷ شهریور ۱۲۸۹ در تهران - درگذشته خرداد ۱۳۷۸ در نیویورک) از سیاستمداران ایرانی دوران پهلوی بود که در طی دو دوره، نخستوزیر ایران و به مدت ۱۵ سال، رئیس مجلس سنای ایران بود.
محتویات
۱ تحصیلات
۲ نخست وزیری
۳ هیأت وزراء
۴ جستارهای وابسته
۵ پانویس
۶ منابع
تحصیلات
جعفر شریفامامی، فرزند حاج محمدحسین معروف به نظام الاسلام بود. تحصیلات ابتدایی خود را در مدرسه شریف به پایان رساند. سپس وارد مدرسه آلمانی شد و دوره متوسطه را در قسمت فنی تمام کرد و از طرف وزارت راه به همراه ۳۰ نفر جهت تحصیل در رشته راهآهن به آلمان اعزام شد. پس از پایان دوران تحصیل به ایران بازگشت و در راه آهن مشغول به کار شد. اندکی بعد مجدداً از طرف وزارت راه جهت ادامه تحصیل به سوئد اعزام گشت و در سال ۱۳۱۸ به تهران بازگشت و به شغل خود ادامه داد و مراحل ترقی را در راه آهن طی کرد.
در شهریور ۱۳۲۰ توسط نیروهای متفقین به اتهام همکاری با آلمان دستگیر شد و پس از آزادی به سمت مدیرکل بنگاه مستقل آبیاری منصوب گردید. در تیر ماه ۱۳۲۹ در زمان نخست وزیری سپهبد رزمآرا به کفالت وزارت راه انتخاب شد و پس از قتل رزم آرا و انتصاب حسین علا به نخست وزیری به عنوان عضو شورای عالی سازمان برنامه انتخاب شد و در دوران حکومت مصدق در همین سمت باقیماند و نهایتاً پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و نخست وزیری سپهبد زاهدی به سمت مدیرعامل سازمان برنامه منصوب شد.
وی در دوره دوم مجلس سنا به مدت ۲ سال نماینده تهران بود و با شکل گیری کابینه دکتر منوچهر اقبال تصدی وزارت صنایع و معادن را بر عهده گرفت و پس از دکتر اقبال به مدت ۸ ماه در سال ۱۳۳۹ به نخست وزیری رسید. از اتفاقات دوران نخستوزیری او بهبود روابط ایران و تجدید انتخابات دوره بیستم مجلس شورای ملی بود، اما به دنبال اعتصاب معلمان در اعتراض به پایین بودن حقوق خود و کشته شدن یکی از فرهنگیان به نام ابوالحسن خانعلی به دست پلیس و استیضاح شدن وی در مجلس استعفا داد.
وی در سال ۱۳۴۱ نیابت تولیت بنیاد پهلوی را عهده دار گردید و در انتخابات ۱۳۴۲ مجلس سنا با داشتن بیشترین آراء به عنوان سناتور از تهران به مجلس راه یافت و به ریاست مجلس سنا انتخاب شد. ضمن آنکه ریاست مجلس شورای ملی نیز با او بود و در حقیقت ریاست قوه مقننه را بر عهده داشت.
شریفامامی به مدت ۱۵ سال رئیس مجلس سنا بود و مشاغل متعددی را بر عهده داشت از جمله: ریاست هیئت مدیره بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران، ریاست اتاق صنایع و معادن و بازرگانی، ریاست کانون مهندسین و عضو هیئت امنای دانشگاه تهران. از فعالیتهای دیگر وی ایجاد دامداری در کرج، شهرک سازی و آپارتمانسازی بود.
نخست وزیری
از چپ؛ جمشید آموزگار نخستوزیر، جعفر شریفامامی
رئیس سنا، عبدالله ریاضی رئیس مجلس شورای ملی و
سید حسن امامی امام جمعه تهران. اسفند ۱۳۵۶، شهر ری،
مراسم یکصدمین سال تولد رضاشاه
در سال ۱۳۵۷ که سراسر ایران را تظاهرات و اعتصاب در بر گرفته بود، محمدرضا شاه پهلوی برای جلوگیری از بحران و انقلاب مسئولیت نخست وزیری را با اختیارات تام به او سپرد. شریفامامی با ایراد چند نطق مخصوصاً نطق معروف او «من شریف امامی بیست روز پیش نیستم» دولت آشتی ملی را تشکیل داد که ظاهراً از مردم حمایت میکرد و خود را از خاندان روحانیون معرفی نمود.
از اقدامات او میتوان به آزادی مطبوعات و رادیو تلویزیون، دادن امتیاز به کارمندان، تغییر تقویم شاهنشاهی به شمسی، بستن مراکز فساد، عزل مدیرانی که نالایق دانسته شدند و انحلال حزب رستاخیز اشاره نمود. شریفامامی با برقراری حکومت نظامی رخداد ۱۷ شهریور معروف به جمعه سیاه را به نام خود در تاریخ ثبت نمود.
تلاش او در تغییر مسیر انقلاب اسلامی از امور سیاسی به امور رفاهی بی نتیجه ماند و مردم به مخالفت با او پرداخته و او را وادار به کناره گیری نمودند و سرانجام در ۱۴ آبان ۱۳۵۷ استعفا داد و نیمه دوم بهمن همان سال ایران را به قصد آمریکا ترک نمود.
عباس میلانی مینویسد در میان افراد مشهور معاصر با شریف امامی، وی از همه بیشتر توانست فراماسونری را در ایران یکپارچه و متحد کند و فراماسونرها دائماً در سیاستهای ایران مدرن بودهاند. شریف امامی به عنوان رهبر تمامی لژها در ایران شناخته میشود. در افکار عمومی، این واقعیت که وی از معدود افرادی بود که هیچگاه دستان محمد رضا پهلوی را نبوسیده بود، از آنجا نشات گرفته میشد که وی از مقامات عالی رتبه گروه فراماسونری بود.[۱]
او در سال ۱۳۷۸ در آمریکا درگذشت.
جایگاههای سیاسی وی عبارت بودند از:
رئیس مجلس سنا
سرپرست بنیاد پهلوی
نخست وزیر
هیأت وزراء
کابینه شریفامامی به هنگام نخستوزیریاش شامل این افراد بود[۲]:
حسین شالچیان (وزیر راه)
ویشکایی (وزیر بازرگانی)
باهری (وزیر دادگستری)
هوشنگ نهاوندی (وزیر علوم)
امیر افشار قاسملو (وزیر امور خارجه)
محمد یگانه (وزیر امور اقتصادی)
ارتشبد عظیمی (وزیر جنگ)
یزدانپناه (وزیر امور پارلمانی)
منوچهر آزمون (وزیر مشاور و امور اجرایی)
معتمدی و عبدالحسین اعتبار (وزیر پست و تلگراف و تلفن)
گنجی (وزیر آموزش و پرورش)،
پروفسور رامین (وزیر صنایع و معادن)
مقتدر مژدهی (وزیر بهداری و بهزیستی)
ارتشبد قرهباغی (وزیر کشور)
علینقی کنی (وزیر مشاور و سرپرست اوقاف)
امیر پرویز (وزیر کشاورزی)
حسنعلی مهران (وزیر و سرپرست سازمان برنامه و بودجه)
محسن فروغی (وزیر فرهنگ و هنر)
کاظم ودیعی (وزیر کار)
جهانگیر مهد مینا (وزیر نیرو)
پرویز آوینی (وزیر مسکن و شهرسازی)
عاملی تهرانی (وزیر اطلاعات و جهانگردی)
وزیران کابینهٔ منوچهر اقبال ر. وزیر وزارتخانه ر. وزیر وزارتخانه
۱ محمد مجلسی کفیل وزارت دادگستری ۸ عبدالحسین راجی بهداری
۲ علیقلی اردلان خارجه ۹ مهندس امیرقاسم اشراقی پست و تلگراف و تلفن
۳ فتحالله جلالی کشور ۱۰ مصطفی تجدد بازرگانی
۴ سرلشکر احمد وثوق جنگ (دفاع ملی) ۱۱ سرتیپ حسن اخوی کشاورزی
۵ علیاصغر ناصر دارایی ۱۲ آقاخان بختیار کار
۶ محمود مهران فرهنگ ۱۳ ابوالقاسم پناهی، مهندس جعفر شریفامامی صنایع و معادن
۷ سرلشکر ولی انصاری راه ۱۴ سرتیپ علیاکبر ضرغام گمرکات و انحصارات
وزیر مشاور: مهندس خلیل طالقانی