دانشگاه فرهنگیان، دانشگاهی برای تأمین، تربیت و بهسازی معلمان و نیروی انسانی وزارت آموزش و پرورش در ایران است.[۱] این دانشگاه در سال ۱۳۹۰ با تجمیع کلیه مراکز تربیت معلم سراسر ایران تأسیس شد.[۲] این دانشگاه دارای حدود ۱۰۰ واحد دانشگاهی (در قالب ۶۴ پردیس و ۳۵ مرکز وابسته به پردیس) و حدود ۶۲ هزار دانشجو می‌باشد. دانشگاه فرهنگیان از بزرگترین و گسترده‌ترین دانشگاههای ایران است و محمود مهرمحمدی سرپرستی آن را بر عهده دارد.[۲]
محتویات
۱ تأسیس
۲ آموزش
۲.۱ رشته‌های تحصیلی
۳ بهسازی منابع انسانی
۴ سرپرستی
۵ مأموریت‌های دانشگاه
۶ وظایف و اختیارات
۷ پردیسها و مراکز آموزش عالی
۸ ساختار سازمانی
۹ نگارخانه
۱۰ منابع
۱۱ پیوند به بیرون
تأسیس
دانشگاه فرهنگیان در دی ۱۳۹۰، با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی و با تجمیع کلیه مراکز تربیت معلم سراسر ایران تأسیس شد و از سال ۱۳۹۱ شروع به کار کرد. این دانشگاه هر چند نوپاست اما متکی به پیشینه صد ساله مراکز تربیت معلم در ایران است. این دانشگاه طبق سند تحول بنیادین آموزش و پرورش مستند به راهکارهای زیر است:
راهکار ۱/ ۱۱ - استقرار نظام ملی تربیت معلم و راه اندازی دانشگاه ویژه فرهنگیان با رویکرد آموزش تخصصی و حرفه‌ای تربیت محور توسط وزارت آموزش و پرورش با همکاری دستگاه های ذی‌ربط
راهکار ۲/ ۱۱ - طراحی و ارتقای نظام تربیت حرفه‌ای معلمان در آموزش و پرورش با تاکید بر حفظ تعامل مستمر دانشجومعلمان با مدارس و نهادهای علمی و پژوهشی در طی این دوره و فراهم آوردن امکان کسب تجربیات واقعی از کلاس درس و محیط‌های آموزشی.
راهکار ۱۰/ ۱۱ - جلب مشارکت دانشگاههای برتر و حوزه‌های علمیه در امر تربیت تخصصی-حرفه‌ای و دینی معلمان، کارشناسان و مدیران با همکاری دانشگاه فرهنگیان
دانشگاه فرهنگیان دارای شخصیت حقوقی و استقلال اداری و مالی و وابسته به وزارت آموزش و پرورش است و به صورت هیأت امنایی اداره می‌شود. با تأسیس «دانشگاه»، مجتمع آموزش عالی پیامبر اعظم (ص) و مراکز تربیت معلم تحت پوشش آن در این دانشگاه ساماندهی شده است. این دانشگاه کار تربیت معلم را از سال ۱۳۹۱ با جذب ۲۵ هزار دانشجوی متعهد خدمت آغاز کرد.
آموزش
توجه به فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) از جمله راهبردهای دانشگاه است و ایجاد سامانه الکترونیکی واحد و یکپارچه‌ای که تمام اطلاعات و روند کاری دانشگاه را در بر بگیرد در اولویت است. همچنین برای آموزش فناوری به دانشجویان «کارگروه توسعه سواد فاوا دانشجومعلمان» سندی در اینباره تدوین کرده است. [۳]
دانشگاه فرهنگیان در حال حاضر دو نوع دانشجو می‌پذیرد: ۱. دانشجوی کارشناسی پیوسته (دانشجومعلم): این افراد با مدرک تحصیلی دوره متوسطه و از طریق آزمون سراسری و پس از مصاحبه و گزینش انتخاب می‌شوند. نحوه آموزش این دانشجومعلمان به صورت تمام‌وقت و شبانه‌روزی است. برنامه کلاسی این دانشجومعلمان روزهای شنبه تا چهارشنبه است. آنان از ابتدای تحصیل به استخدام آموزش و پرورش درمی‌آیند و تعهد خدمت می‌دهند و پس از پایان تحصیلات به عنوان معلم در مدارس مشغول به کار خواهند شد.
۲. دانشجوی کارشناسی ناپیوسته (معلم‌دانشجو): این افراد در واقع معلمان دارای مدرک کاردانی هستند که در دوره کارشناسی ناپیوسته ادامه تحصیل می‌دهند. برنامه کلاسی این معلم‌دانشجویان معمولاْ روزهای پنجشنبه و جمعه است یعنی روزهایی که مدارس تططیل است و آنان می‌توانند در کلاسها شرکت کنند.
علاوه بر این دانشگاه از سال تحصیلی ۹۵-۹۴ در مقطع کارشناسی ارشد از میان معلمان، دانشجو می‌پذیرد.
رشته‌های تحصیلی
دانشگاه فرهنگیان در حال حاضر در مقاطع کارشناسی پیوسته و ناپیوسته به تربیت دانشجومعلمان می‌پردازد. رشته‌های کارشناسی پیوسته در حال حاضر عبارتند از: دبیری شیمی، راهنمایی و مشاوره (مشاوره - فعالیتهای پرورشی)، دبیری زیست شناسی ، دبیری تاریخ ، دبیری جغرافیا ، دبیری الهیات و معارف اسلامی ، آموزش زبان و ادبیات فارسی ، تربیت دبیر زبان انگلیسی ، علوم تربیتی ( آموزش و پرورش کودکان عقب مانده ذهنی)، دبیری فیزیک ، دبیری علوم اجتماعی ، آموزش تربیت بدنی (پیش دبستانی ، دبستانی ،دوره متوسطه)، ارتباط تصویری ، دبیری زبان و ادبیات عرب ، دبیری ریاضی ، علوم تربیتی ( آموزش و پرورش پیش دبستانی و دبستانی)
بهسازی منابع انسانی
یکی از وظایف و ماموریت‌های راهبردی دانشگاه فرهنگیان، توانمندسازی و ارتقای شایستگی‌های عمومی، تخصصی و حرفه‌ای منابع انسانی وزارت آموزش و پرورش از طریق آموزشهای کوتاه‌مدت و تحصیلات تکمیلی است. یک میلیون معلم در آموزش و پرورش نیاز به بهسازی دارند و این کار در دانشگاه فرهنگیان زمینه‌ساز تحول در نظام آموزش و پرورش است. [۴] [۵] از دیرباز مراکر تربیت معلم محوری‌ترین پایگاه در امر آموزش و توانمندسازی معلمان و کارکنان وزارت آموزش و پرورش بوده‌اند. توسعه مهارت حرفه‌ای و توانمندی‌های علمی و تربیتی معلمان با ارتقای کیفی آموزشهای ضمن خدمت و برنامه‌ریزی برای روزآمد کردن اطلاعات تخصصی و تحصیلات تکمیلی معلمان متناسب با نیاز آموزش و پرورش جزو سیاست‌های کلی ایجاد تحول در نظام آموزش و پرورش است.[۶] این وظایف را مرکز بهسازی منابع انسانی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه فرهنگیان بر عهده دارد.
سرپرستی
دانشگاه فرهنگیان تاکنون رئیس نداشته است و سرپرستان قبلی آن اسدالله اسدی گرمارودی و جهانبخش محبی‌نیا بوده‌اند. از ۲۴ شهریور ۱۳۹۲، محمود مهرمحمدی به سرپرستی دانشگاه منصوب شده و تاکنون عهده‌دار این سمت است.[۲] مهرمحمدی می‌گوید که تصدی مسئولیت دانشگاه فرهنگیان کار عظیم تخصصی تربیت نیروی انسانی برای آموزش و پرورش است که به شهادت مقالات و سایر تلاش‌های علمی ام، دغدغه سال‌های دور و نزدیکم بوده است. قرار گرفتن در مسند مدیریت این دانشگاه، بهترین فرصت ممکن را در اختیار چون منی می‌توانست قرار دهد که در جهت عملیاتی کردن اندیشه‌ها و افکارم بکوشم... دانشگاه فرهنگیان یک دستاورد تشکیلاتی مهم و یک فرصت برای آموزش و پرورش کشور است... تربیت معلم در کشور ما باید به یک گفتمان تخصصی تبدیل شود و ضمن پاسداشت میراث گذشتگان، به نوآوری و نواندیشی در این عرصه بها داده شود... هیچ حرفه‌ای به اندازه شغل معلمی بر توسعه و پیشرفت جامعه تأثیرگذار نیست. از این رو است که معلمان را نخستین مشعل‌داران پیشرفت و توسعه کشور می‌دانند و تحول و پیشرفت در هر جامعه‌ای را در گرو متحول شدن نظام تعلیم و تربیت آن جامعه قلمداد می‌کنند. بنابراین محور اصلی تحول و توسعه، نظام تعلیم و تربیت و بهبود شرایط و کیفیت کار معلم است.[۷]
مأموریت‌های دانشگاه
در اساسنامه دانشگاه فرهنگیان (مصوب ۱۳۹۰) اهداف این دانشگاه به این شرح آمده است:
تأمین و تربیت معلمان، مدیران، مربیان، کارکنان و پژوهشگرانی مؤمن و متعهد، معتقد به مبانی دینی و ارزش‌های اسلامی و انقلابی، دارای فضائل اخلاقی و ارزش‌های والای انسانی، کارآمد و توانمند در طراز جمهوری اسلامی
تربیت، توانمندسازی و ارتقای شایستگی‌های عمومی، تخصصی و حرفه‌ای منابع انسانی با تأکید بر پرورش انسان‌های متقی، کارآفرین، خودباور، خلاق و توانا در تولید علم، فناوری و نوآوری، متناسب با مبانی و ارزش‌های اسلامی و نیازهای جامعه
تسهیل فعالیتهای آموزشی و پرورش در تلفیق علم و دین و مشارکت در نهضت تولید علم، افزایش سهم تولیدات علمی در محتوای آموزشی و تربیتی موردنیاز آموزش و پرورش مبتنی بر مبانی و معارف اسلامی و نیازهای ملی و کاربردی کردن دستاوردهای علمی و پژوهشی ازطریق تعامل پویا و سازنده با حوزه‌های علمیه و مراکز علمی و پژوهشی داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی
ایجاد تحول و نوآوری در نظام تربیت معلم کشور و تغییر، اصلاح و ارتقای روش‌ها و برنامه‌های آموزشی و پژوهشی تربیت معلم، براساس مبانی اسلامی و آخرین تحولات علمی و بهره‌مندی از فناوری‌های نوین جهت تحقق اهداف تعلیم و تربیت اسلامی
توسعه زمینه پژوهندگی و تقویت روحیه پژوهشی و گسترش دانش، بینش و مهارت‌های منابع انسانی و رصد کردن تحولات نظام‌های تربیت معلم و تحولات علمی در حوزه علوم تربیتی و آموزش و پرورش.[۸]
وظایف و اختیارات
نشستی در دانشگاه فرهنگیان
تعلیم و تربیت دانشجومعلمان و مدیران و کارشناسانی با شایستگی‌های اخلاقی،اعتقادی، انقلابی، تخصصی و حرفه‌ای و مسلط بر مبانی و شیوه‌های تربیت اسلامی، در طراز جمهوری اسلامی ایران ازطریق آموزشهای بلندمدت، با مجوز شورای گسترش آموزش عالی
تربیت مدیران آموزشی و تربیتی توانمند، شایسته و تحول‌آفرین، مبتنی بر مبانی و معارف اسلامی و اقتضائات بومی
توانمندسازی و ارتقای سطح تربیتی، دانشی و مهارتی فرهنگیان ازطریق آموزشهای کوتاه‌مدت پس از اخذ مجوز از مراجع ذی‌صلاح
ارتقای توانمندی‌های دانشجومعلمان به‌منظور ایجاد مهارت تدریس چندرشته‌ای
حرکت در مسیر نظریه‌پردازی و کاربست نظریه‌های اسلامی در زمینه تعلیم و تربیت اسلامی با مشارکت حوزه‌های علمیه و مراکز علمی و پژوهشی
برگزاری کارگاه‌ها، همایش‌ها و گردهمایی‌های آموزشی، پژوهشی و اعتقادی و تحقیقاتی به‌منظور تولید، توصیف، تبیین و ارزیابی دانش مرتبط در عرصه تعلیم و تربیت و ارتقای سطح علمی و شایستگی‌های اعتقادی، اخلاقی و حرفه‌ای دانشجومعلمان با رعایت ضوابط و مقررات مربوط
همکاری با مراکز آموزشی و پژوهشی که دارای فعالیتهای علمی مرتبط هستند به‌منظور بهره‌گیری از تجارب و تخصص آنان
انجام مطالعات و پژوهش‌های کاربردی و تولید دانش مورد نیاز وزارت آموزش و پرورش
انتشار مجله، کتاب علمی، جزوه آموزشی، تولید نرم‌افزار و برنامه‌های رایانه‌ای متناسب با اهداف «دانشگاه» طبق ضوابط و مقررات مربوط
فراهم آوردن امکان بهره‌گیری از ظرفیت مدارس تجربی در کارآموزی و کارورزی دانشجو معلمان[۹]
پردیسها و مراکز آموزش عالی
دانشگاه فرهنگیان دارای ۳۲ پردیس برادران و ۳۲ پردیس خواهران در استانها می‌باشد. هر استان دارای دو پردیس است و شهر تهران و شهرستانهای نهران هر کدام دو پردیس جداگانه دارند که مجموعاً ۶۴ پردیس را تشکیل می‌دهند. همچنین حدود ۳۵ مرکز آموزش عالی وجود دارد که وابسته به پردیسها هستند. در کل این دانشگاه دارای حدود ۱۰۰ واحد دانشگاهی است که اکثر آنها در مراکز استانها و تعدادی نیز در سایر شهرهای استانها قرار دارند. در نظر است واحد بین‌المللی دانشگاه فرهنگیان برای تربیت معلم غرب آسیا به ویژه در کشور افغانستان ایجاد شود.[۱۰] این پردیسها و مراکز آموزش عالی عبارتند از:
آذربایجان شرقی
پردیس علامه امینی تبریز
پردیس فاطمه الزهرا (س) تبریز
آذربایجان غربی
پردیس شهید رجایی ارومیه
مرکز آموزش عالی شهید مطهری خوی
مرکز آموزش عالی امام خمینی (ره) سلماس
پردیس علامه طباطبایی ارومیه
اردبیل
پردیس علامه طباطبایی اردبیل
مرکز آموزش عالی آزادگان اردبیل
پردیس بنت الهدی صدر اردبیل
نمایی از مرکز آموزش عالی بنت‌الهدی صدر فردوس
اصفهان
پردیس شهید باهنر اصفهان
مرکز آموزش عالی دکترآیت اصفهان
مرکز آموزش عالی شهید رجایی اصفهان
پردیس فاطمه الزهرا(س) اصفهان
مرکز آموزش عالی امام خمینی (ره) کاشان
البرز
پردیس امیر کبیر کرج
پردیس حکیم ابوالقاسم فردوسی کرج
ایلام
پردیس امام جعفر صادق (ع) ایلام
پردیس شهید مدرس ایلام
بوشهر
پردیس علامه طباطبایی بوشهر
پردیس بنت الهدی صدر
تهران
پردیس نسیبه تهران
مرکز آموزش عالی شهید باهنر تهران
مرکز آموزش عالی شهید شرافت تهران
مرکز آموزش عالی عترت تهران
پردیس شهید چمران تهران
مرکز آموزش عالی بلال حبشی تهران
مرکز آموزش عالی شهید بهشتی تهران
مرکز آموزش عالی شهدای مکه تهران
پردیس زینبیه شهرستان های تهران (پیشوا)
پردیس شهید مفتح شهرستان های تهران (شهر ری)
چهارمحال بختیاری
پردیس بحرالعلوم شهرکرد
پردیس شهید باهنر شهرکرد
خراسان جنوبی
پردیس شهید باهنر بیرجند
پردیس امام سجاد(ع) بیرجند
مرکز آموزش عالی بنت الهدی صدر فردوس
خراسان رضوی
پردیس شهید بهشتی مشهد
مرکز آموزش عالی علامه طباطبایی سبزوار
مرکز آموزش عالی دانشور نیشابور
پردیس شهید هاشمی نژاد مشهد
خراسان شمالی
پردیس امام محمد باقر (ع) بجنورد
پردیس امام جعفر صادق (ع) بجنورد
خوزستان
پردیس حضرت رسول اکرم (ص) اهواز
مرکز آموزش عالی شهید رجایی دزفول
مرکز آموزش عالی امام جعفر صادق بهبهان
مرکز آموزش عالی امام رضا (ع) اندیمشک
مرکز آموزش عالی شیخ مرتضی انصاری دزفول
پردیس فاطمه الزهرا (س) اهواز
مرکز آموزش عالی حضرت خدیجه کبری (س) دزفول
پردیس امام رضا (ع) اندیمشک
زنجان
پردیس شهید بهشتی زنجان
پردیس الزهرا (س) زنجان
سمنان
پردیس شهیدرجایی سمنان
پردیس الزهرا (س) سمنان
سیستان و بلوچستان
پردیس شهید مطهری زاهدان
مرکز آموزش عالی شهید حسینی طباطبایی زاهدان
پردیس رسالت زاهدان
فارس
پردیس شهید رجایی شیراز
مرکز آموزش عالی سلمان فارسی فارس
مرکز آموزش عالی شهید مطهری شیراز
پردیس باهنر شیراز
مرکز آموزش عالی زینب کبری (س) شیراز
قزوین
پردیس شهید رجایی قزوین
پردیس بنت الهدی صدر
قم
پردیس آیت‌الله طالقانی قم
مرکز آموزش عالی شهید مدنی قم
پردیس حضرت معصومه (س) قم
کردستان
پردیس شهید مدرس سنندج
پردیس بنت الهدی صدر سنندج
کرمان
پردیس خواجه نصیرالدین طوسی کرمان
پردیس شهید باهنر کرمان
کرمانشاه
پردیس شهید رجایی کرمانشاه
پردیس شهید صدوقی کرمانشاه
کهکیلویه و بویراحمد
پردیس شهید ایزد پناه یاسوج
پردیس کوثر یاسوج
گلستان
پردیس آیت اله خامنه ای گرگان
پردیس امام خمینی (ره) گرگان
گیلان
پردیس امام علی (ع) رشت
پردیس بنت الهدی صدر رشت
لرستان
پردیس آیت اله کمالوند خرم آباد
مرکز آموزش عالی شهید میرشاکی الیگودرز
پردیس علامه طباطبایی خرم آباد
مازندران
پردیس صدیقه طاهره
مرکز آموزش عالی بیت الهدی آمل
مرکز آموزش عالی حضرت فاطمه (س) قائم شهر
پردیس دکتر شریعتی ساری
مرکزی
پردیس زینب کبری (س) اراک
پردیس شهید باهنر اراک
هرمزگان
پردیس شهید بهشتی بندرعباس
پردیس فاطمه الزهرا (س) بندرعباس
همدان
پردیس شهید باهنر همدان
پردیس شهید مقصودی همدان
مرکز آموزش عالی ابن سینا همدان
یزد
پردیس شهیدان پاکنژاد یزد
پردیس فاطمه الزهرا (س) یزد[۱۱]
ساختار سازمانی
هیات امنای دانشگاه -رئیس دانشگاه -دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری -هیأت رئیسه دانشگاه -شورای دانشگاه -شورای مشورتی -دبیرخانه هیأت رسیدگی به تخلفات اداری کارکنان و انتظامی اعضای هیأت علمی -دبیرخانه هیأت اجرایی جذب اعضای هیأت علمی -اداره کل حقوقی، املاک و قراردادها -اداره کل حراست -اداره کل روابط عمومی و امور بین‌الملل -حوزه ریاست -اداره کل نظارت ، ارزیابی عملکرد و رسیدگی به شکایات -دبیرخانه امور هیأت امناء -اداره گزینش -مرکز آمار ،فناوری اطلاعات و ارتباطات -اداره امور شاهد و ایثارگران -معاونت آموزشی و تحصیلات تکمیلی دفتر برنامه ریزی و نظارت آموزشی دفتر آموزشهای مجازی و کوتاه مدت اداره کل خدمات آموزشی و امور فارغ التحصیلان دفتر گسترش و تحصیلات تکمیلی -معاونت پژوهشی و فناوری دفتر برنامه ریزی و نظارت امور پژوهشی و بانکهای اطلاعاتی دفتر فناوری، قطب ها و پارکهای علمی دفتر همکاریهای علمی ، پژهشی ملی و بین‌المللی اداره کل اسناد، انتشارات و کتابخانه ها -معاونت فرهنگی دفتر برنامه ریزی و نظارت فرهنگی اداره کل امور فرهنگی اداره کل کانونها، تشکلها و نشریات -معاونت دانشجویی اداره کل خدمات رفاهی و دانشجویی اداره کل بهداشت، سلامت و تغذیه اداره کل تربیت بدنی اداره کل مشاوره و روانشناسی -معاونت توسعه مدیریت و منابع اداره کل امور مالی اداره کل امور اداری و تشکیلات دفتر طرح برنامه و امور عمرانی اداره کل امور پشتیبانی و رفاه -معاونت هماهنگی مرکز هماهنگی امور پردیس های برادران مرکز هماهنگی امور پردیس های خواهران